Отандық ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын дамыту. Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналады
Отандық агроөнеркәсіптік кешен Еуразияның халықаралық азық-түлік хабына айналатындай әлеуеті зор. Еуразиялық экономикалық одаққа қатысушы елдерді, Орта Азияны, Қытайды және Каспий бассейні елдерін қоса алғанда, Қазақстанның нарыққа бірнеше миллиардтан астам тұтынушысы тікелей шыға алады. Атап айтқанда, Қытайдың шекаралас өңірлерінде жарты миллиардтан астам тұтынушы тұрып жатқанын атап өткім келеді. Республиканың ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ауданы 200 млн. гектардан астам жерді құрайды, оның ішінде егістік – шамамен 25 млн. га, мал өсіруге арналған жайылымдық жерлер – шамамен 180 млн.га.
Тәуелсіздіктің 30 жылы ішінде Қазақстан Орта Азия елдері мен Ауғанстанға ұн тарту өнімдерін негізгі жеткізуші болды.Қазақстан-өзі қанша тұтынса, сонша ұнды экспортқа шығаратын әлемдегі жалғыз ел.
2016 жылдан бастап Қазақстан ЕАЭО елдеріне көкөніс экспортының көлемін 4 есеге (9,1 млн доллардан 35,7 млн долларға дейін) арттырды. АҚШ долл.), жеміс – жидек-2 есе (8,7-ден 16,2 млн. АҚШ долл.), сүт өнімдері – 2,9 есе (17,2-ден 49,5 млн. 2020 жылы АҚШ). Бұл ретте өткен жылы АӨК өнімдерінің экспорты 2016 жылмен салыстырғанда 1,5 еседен астам – $2,7 млрд-қа дейін өсті.
ЕАЭО-да АӨК-те Орта мерзімді перспективаға арналған болжамдаудың тұтас жүйесі қалыптасты,экспортты дамыту саласында келісілген іс-қимылдарды қалыптастыру бойынша жұмыс жүргізілуде. Биыл Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі "Астық туралы" модельдік заң жобасы бойынша жұмысын аяқтады, оны осы жылдың қазан айында ТМД елдерінің Парламентаралық сессиясында таныстырдым.Бұл жобаны әзірлеудің мақсаты – ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін олардың астық нарығын дамытудың құқықтық негіздерін жасау.
Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Жолдауында таяудағы бес жыл ішінде ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын екі есеге - $7 млрд-қа дейін ұлғайту міндетін қойды, оның 70% - ын өңделген өнім құрауы тиіс.
Сауда және интеграция министрлігінің жоспары бойынша, 2021 жылы отандық өнім өндірушілерге экспортқа көмек көрсетуге 7,7 млрд теңге бөлінеді. Соңғы екі жылда карантиндік шектеулер мен жеткізілім тізбегінің бұзылуы азық-түлік емес тауарларға сұраныстың шамамен 20% - ға 45,5 млрд.долларға дейін төмендеуіне әкелді. Елдер тарапынан базалық азық-түлік өнімдеріне деген дүрлікпе қазақстандық өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын 18,1% - ға $1,3 млрд-қа дейін өсіруге мүмкіндік берді.
"Nur Otan" партиясының "өзгерістер жолы:әркімге лайықты өмір" бағдарламасын іске асыру жөніндегі жол картасында АӨК және экономиканың басқа да салаларын дамыту міндеттері белгіленген. Жол картасының әрбір тармағына партия депутаттары бекітілген. Мәселен, мен партия бағдарламасын іске асыру бойынша Жол картасының келесі тармақтарына бекітілдім: 1) стратегиялық инвесторлардың қатысуымен ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу бойынша 7 экожүйе құру 2) АӨК-де 380 инвестициялық жобаны іске асыру 3) ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорты 2 есе.
Жаппай егін жинау кезеңінде Қазақстан көрші мемлекеттерге шамамен 765 мың тонна көкөніс жеткізе алады. Қазір экспорттың $13,5 млрд-қа арту болжамымен өнімнің 16 басым түрі анықталды, мысалы,Катарда "халал" ет өнімдерін қазақстандық өндіруші үшін кедергілер алынып тасталды, өнімдер шет елде сатылуда. Қазіргі уақытта Қазақстанда 600-ге жуық белсенді экспорттаушы бар. Алдағы үш-төрт жылда олар 1 мың болады. Ол үшін 2020 жылы QazTrade базасында өндірушілерді қолдаумен айналысатын экспорттық акселератор іске қосылды.
Соңғы жылдары экспорттық өнімді жеткізудің оңтайлы нұсқаларын жолға қою үшін трансшекаралық хабтарды қалыптастыру жөніндегі жұмыс басталды. Сондай-ақ, Қазақстан Бонд қоймаларын құруды жоспарлап отыр, оларға әлемдегі елдердің тауар айналымының орташа 10-30% - ы тиесілі. Осының есебінен Қазақстанда қойма инфрақұрылымы тиімдірек іске қосылады, қоймаларда тапсырыстарды өңдеу үшін қосымша жұмыс орындары құрылады, сондай-ақ кедендік баждардан түсетін бюджеттік түсімдер ұлғайтылады деп күтілуде
