Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

О. А. Бектеновқа 

ДЕПУТАТТЫҚ САУАЛ

Өздеріңіз білетіндей, Мемлекет азаматтарға борыштық жүктемені азайту үшін күш салуда. Президент қ. Тоқаевтың тапсырмасы бойынша екі заң қабылданды, жеке тұлғалардың қаржылық құқықтарын қорғауда бірқатар басқа бастамалар іске асырылды.

Сонымен қатар, шағын және орта бизнес те осындай қолдауды қажет етеді деп санаймыз.

2008-2010 жылдардағы дағдарыстан бастап, несиеге қызмет көрсету мүмкіндігінен айырылған мыңдаған кәсіпорындардан банктер кепілге қойылған мүлікті тәркіледі.

Мұндай жағдайда мемлекет экономиканы сауықтыру үшін жүздеген миллиард қаражат бөлді, олар іс жүзінде банк секторын қолдауға кетті, ал банктердің өздері бизнеске көмектесуге асықпайды.

Мұндай қатынастың көрсеткіші-мүлікті бағалау бірнеше есе төмендетілген және тіпті 0,7-0,6 коэффициенті бойынша кепілге алынған кезде кепіл саясаты.

Сонымен қатар, Данияр Ақышевтің төрағалық ету кезеңінде Ұлттық Банк барлық халықаралық банк нормаларына қайшы, банктерге кәсіпкерлік қызметпен аффилиирленген ОАА арқылы айналысуға және алынған активтерді басқаруға мүмкіндік беретін өзгерістер енгізді, осылайша бизнесті рейдерлік басып алу тәуекелдерін арттырды.

Мұндай "басқарудың" сапасын өткен жылдың қараша айында "Алматы-Хостел" трагедиясы, сондай-ақ жүздеген жер учаскелері, өндірістік кешендер, тоқтап тұрған және тот басқан жабдықтар, ғимараттар мен құрылыстар көрсетті.

Мәселен, кейбір мәліметтер бойынша, ҚДБ борышкерлерінің өндіріске шығарудың орнына "Қазақстанның инвестициялық қоры" АҚ-ға берілген кепілді мүлкін жаңа "қожайындар" шетелге металл сынықтары түрімен сатқан.

Мемлекет басшысы 2023 жылғы 1 қыркүйектегі жолдауында банктердің жалпы сомасы 2 триллион 300 миллиард теңгеге "мұздатылған активтерін" экономикалық айналымға қайтару жөнінде шаралар қабылдауды талап еткені кездейсоқ емес.

Бизнестің жоғары қарыздық жүктемесінің себебі несиелер бойынша жеткіліксіз пайыздар болып табылады.

Банктер есептеген қарыздар басым дәрежеде нақты берілген ақшадан емес, олар бойынша есептелген пайыздардан тұрады. Шын мәнінде, бұл экономикаға ешқашан енбеген көпіршік.

Дағдарыс кезеңінде "Ақ жол" фракциясы Ұлттық Банктен банктер нақты берген ақша мен олар бойынша есептелген пайыздардың арақатынасы туралы сұрады – бірақ Ұлттық банк бұл сұраққа жауап бере алмады, өйткені несиелерді қайта қаржыландыру кезінде барлық пайыздар "несие денесі" деп аталатын, яғни негізгі қарызға айналды.

Нәтижесінде, отандық экономика банктерге осы жылдар ішінде тірі ақшаны көргеннен бірнеше есе көп қарыз.

Және бұл көпіршік "гордиан түйіні"сияқты кесілгенше бүкіл елге өсіп, қысым жасайды.

Мемлекет Президент қ. Тоқаевтың атынан саяси ерік – жігерге ие болды-Жеке тұлғаларға қатысты бұл аласапыранды тоқтату. атап айтқанда, микрокредиттерді кешіктірген кезде банктер мен МҚҰ-ға одан әрі пайыздарды есептеуге тыйым салынды, борышкерлерге несие беру шарттарын жақсартуда кездесуге міндеттелді.

"Ақ жол" демпартиясы шағын және орта бизнеске борыштық жүктемені жеңілдету бойынша осындай шаралар пакетін әзірлеу уақыты келді деп есептейді.

Осыған байланысты "Ақ жол" фракциясы:

1) кәсіпорындардың алып қойылған кепіл мүлкін экономикалық айналымға қайтару жөніндегі ұйымдастыру шараларын жеделдету.

Осы шаралар шеңберінде мемлекеттік мүлікті жекешелендірумен ұқсастығы бойынша кейіннен сатып алумен сенімгерлік басқаруға беру және басқа да балама әдістер сияқты әдісті қарастыру қажет.

2) кәсіпорындарды сауықтырғанға дейін есептеулерді тоқтатуды, кепілдерді нақты бағалауды, кредиттер бойынша пайыздарды азайтуды және т. б. қоса алғанда, ШОБ-қа борыштық жүктемені төмендету жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу.

Құрметпен,

"Ақ жол" ҚДП фракциясының депутаттары