2023 жылдың 8 қарашасында жарияланды
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі
Ә.А. Смайыловқа
ДЕПУТАТТЫҚ САУАЛ
Мемлекет басшысы Қазақстан азаматтарын, оның ішінде халықтың әлеуметтік осал топтарын қолжетімді, сапалы және жайлы тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселелеріне бірнеше рет назар аударды. «AMANAT» партиясы өз тарапынан халықтың тұрғын үй проблемаларын шешу үшін бар күшін салуда.
Сонымен қатар, халықтың әлеуметтік осал топтарын тұрғын үймен қамтамасыз етуде Ұлттық қор қаражатын тиімсіз пайдаланумен байланысты мәселе бар.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 23 қыркүйектегі № 736 қаулысымен тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымды дамытудың 2026 жылға дейінгі Тұжырымдамасы бекітілді, ол бұрын қолданыста болған Тұрғын үй-коммуналдық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасының орнына қабылданды. Бұл ретте Тұжырымдама ағымдағы жылдың наурыз айында айтарлықтай өзгерістерге ұшырады.
Жаңа Тұжырымдамада Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару арқылы әлеуметтік тұрғын үй құрылысын және (немесе) сатып алуды қаржыландыру қағидаларын бекітуі тиіс. Алайда, тұжырымдаманың өзінде де, басқа нормативтік құқықтық актілерде де бұл нормаларды қабылдау мерзімі белгіленбеген.
Ереженің жобасы «Ашық НҚА» порталында 2023 жылдың 17 тамызында жарияланған. Осы кезде 8 ай өтті, бірақ әлі ешқандай ереже жоқ. Бұл ретте жергілікті атқарушы органдар биылдың өзінде Ұлттық қордан тұрғын үй құрылысына 100 млрд теңгеден астам қаржы жұмсаған.
Мысал ретінде Шымкент қаласындағы жағдайды келтіруге болады. 2023 жылдың наурыз және сәуір айларында қала әкімдігі МБҚ қаражаты шеңберінде кезекте тұрғандар үшін ИИДМ-мен 3646 пәтерді пайдалануға беруді келісті. Алайда тамыз айында әкімдік ИИДМ-ге 2020 пәтерді пайдалануға беру көлемін азайту туралы өтініш жасады. Бұл тұрғын үйді пайдалануға беру көрсеткіштері 56% - ға төмендегенін білдіреді. Шымкент қаласындағы 10 мың отбасының 3000 жуық тұрғыны биылғы жылы өздерінің тұрғын үй жағдайларын жақсарта алмай, баспаналы бола алмайды.
Тұрғын үй құрылысын қаржыландыруға қаражат бөлу бес мемлекеттік органның, ұйымдардың қатысуын қамтиды: Қаржы министрлігі, Ұлттық экономика министрлігі, Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі, «Бәйтерек» ҰБХ және облыс әкімдіктері. Алайда, тұрғын үй құрылысының көлемін азайтуға қатысты ӨҚМ мен әкімдіктер ерекше шешім қабылдайды.
Сонымен қатар, қағидалар жобасында жергілікті атқарушы органдардың бюджет арқылы бөлінген нысаналы қаражатқа немесе мемлекеттік бағалы қағаздардың қарыздарына сәйкес келетін шаршы метр алаңдарының нақты көлемін жыл сайын енгізу жөніндегі міндеттемесі көзделмеген. Осыған орай, мұндай міндетті ӨҚМ жетекшілік ететін вице-министріне және тұрғын үй құрылысы саласын қадағалайтын облыстар, Астана, Алматы және Шымкент қалалары әкімдерінің орынбасарларына жүктеген дұрыс деп санаймын.
Айта кету керек, өнеркәсіп және құрылыс министрлігінде аталған ережелерді бекіту құзыреті жоқ, өйткені ол заңдарда да, Министрлік туралы ережеде де қарастырылмаған.
Жоғарыда айтылғандарға байланысты сұраймын:
- Өнеркәсіп және құрылыс министрлігіне Қағидалардың сапалы жобасын әзірлеуді және оларды қысқа мерзімде қабылдауды тапсырып, басшылардың шешім қабылдаудағы нақты құзыреті мен жауапкершілігін бекітуге ерекше назар аударылсын;
- Бұл рәсімдер қабылданғанға дейін әлеуметтік мақсаттағы тұрғын үй құрылысына бөлінген қаражаттың игерілуін бақылаудың нақты жүйесін көрсету және қабылданған шешімдер үшін лауазымды тұлғалардың дербес жауапкершілігін белгілеу.
