Соңғы кездері, білім саласында миллиардтаған теңгеніқұрайтын қаржы жымқырудың көптеген фактілері туралы хабардарболдық.Ең ауыры, бұл қаражаттарды жымқырушылар қатардағыбухгалтер-есепшілер.ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агентігінің мәліметібойынша осы саладағы жосықсыз есепшілер қолданатын заңсызсхемалар жалақы қорынан ақша жымқыру фактілері болыптабылады:Оның ішінде,- Заңсыздыққа жол беріп, өз жалақысынан әлдеқайда жоғарыжалақы тағайындалады.- ресми тіркелмеген адамдарға жалақы аударылып келді;- Қызметкер пен оның карточкасы біріздендірілмеген. ЯғниПәленшеев жұмыс жасайды, ал жалақысы Түгеншеевкеаударылады;- Бір қызметкерге заңсыз әрі бірнеше қаржы аударылуы;- Сондай-ақ, туыстары мен достарына ақша аударған.Жоғарыда аталған фактілердің орын алуы:07.03.2024 ЕСЭДО ГО (версия 7.23.0)Бірінші. Жүйелі бақылаудың болмауынан, әлі де орталықтан,ауданға, ауданнан ауылға дейінгі жүйелі байланыс орын алмай тұр.Екінші. Кедергісіз ұрлықтардың орын алуына қазіргі еңбекақыныесептеу және төлеу жүйесі де ықпал етті. Жергілікті қаржылық есептеашықтық жоқ. Бұл «өлі жандарды» жұмыста ұстауға ғана емес, соныменқатар «виртуалды» жұмысшыларды жұмысқа алуға мүмкіндік берді.Нәтижесінде, Алматы, Түркістан облыстары, Талдықорғанжәне Қызылорда қалаларының есепшілері сотталды.Мысалы:- Алматыда 46 миллион теңгені ұрлаған мектеп есепшісі 7 жылғасотталды;- Түркістан облысы Жетісай аудандық білім бөлімінің бір топесепшілері 3 жыл ішінде аса ірі көлемде – жарты миллиард теңгеденастам бюджет қаражатын ұрлаған;- Талдықорған қалалық білім бөлімінің бас есепшісі мемлекетке 4миллиард теңге залал келтірген;- Түркістан облысы Мақтаарал аудандық білім бөлімінде есепшілер1,2 млрд. теңгенің, сол облыстағы Бәйдібек ауданында 600 миллионтеңгенің мүлкін заңсыз иемденген;- Қызылорда облысы Жаңақорған ауданында білім саласының 26қызметкері ұрлық жасағаны үшін сотталды. Бір миллиард теңгеніңұрлығы бойынша аудандық білім бөлімінің басшысы, осы бөлімнің басесепшісі және 24 мектептің есепшілері жаза арқалады.Кейбір азаматтар қылмыстарының әшкереленуіне байланыстыөздеріне қол жұмсау, суицид фактілері көбейіп жатқан жағдайларорын алуда.Бұл өкінішке қарай, «қылмыстық марафонды» әшкерелеудіңбастамасы ғана.Қазақстан Респуликасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылагенттігінің мәліметі бойынша білім беру саласы көп жылдар бойынағыз сыбайлас жемқорлықтың ордасына айналды.Тіпті, жүйеде жұмыс істейтіндер де, оны тексеретіндер де параалды. Жақында ғана Түркістан облысы бойынша тексерукомиссиясының бас инспекторының 26 миллион теңгені заңсызалғандығы да анықталды.Білім саласындағы бақылау комитетінің Оқу-ағарту министрлігіқұрылымында орналасуына байланысты салалық бақылаудың сапасытөмендеп отыр.Сонымен қатар, бұл жағдай тек «ақшаға» қатысты емес екенінатап өткім келеді. Қазақстанның болашағы үшін білім беру саласы– әлеуметтік-экономикалық дамудың стратегиялық саласы. Біздіңбалаларымыздың білім сапасы саладағы жағдайдан зардап шегуде жәнебұл шығынды монетизациялау мүмкін емес.Жоғарыда айтылғандардың негізінде шұғыл түрде:07.03.2024 ЕСЭДО ГО (версия 7.23.0)Білім беру ұйымдарындағы бухгалтерлік есептің бизнеспроцестерін, яғни жүйесін қайта қарастыру. Керек болған жағдайдабақылауды тиімділігін күшейту үшін қайта аудандық, қалалықәкімдіктерге тікелей басқаруына, сол үшін бюджеттік кодекске басқазаңнамаларға сәйкестендіру.