Выступление Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева на открытии третьей сессии Парламента Республики Казахстан
Құрметті палаталар төрағалары! Құрметті депутаттар! Ханымдар мен мырзалар! Қазақстан Республикасы Парламентінің үшінші сессиясын ашық деп жариялаймын.
Сіздерді Парламенттің үшінші сессиясы жұмысының басталуымен құттықтай отырып, өткен сессия барысындағы жемісті еңбектеріңіз үшін алғыс айтамын.
Сіздер мемлекетіміздің алдына қойылған іргелі міндеттерді шешу және Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру мақсатын іске асыратын аса маңызды заңдарды қабылдауда айтарлықтай қызмет жасадыңыздар.
Тұтастай алғанда, Парламенттің екінші сессиясының жұмыс қорытындылары айрықша бағалауға лайық.
Алайда, жеткен жетістіктерімізбен тоқтап қалуға болмайды. Алда бізді күрделі де маңызды заң шығару жұмыстары күтіп тұр.
* * *
Тәуелсіздік жылдары біз мемлекеттік құрылыста, әлеуметтік-экономикалық өркендеуде, түрлі этностар мен конфессиялар арасындағы келісімде әлем жұртшылығы таныған нәтижелерге қол жеткізіп, халықаралық қауымдастыққа толық хақылы мүше ретінде кірдік.
Мұның барлығы «Қазақстан - 2030» Стратегиясының шеңберінде атқарылған нақты да айқын іс-әрекеттердің, «бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарған» ұйымшыл команданың және барша азаматтарымыздың жанқиярлық еңбегі мен ауқымды қоғамдық қолдауының арқасында мүмкін болды.
Соның негізінде біз басты мақсатымыз – Қазақстанды әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енгізуге кірісіп те кеттік. Наурыздағы Жолдауымда мен экономикамызды дамытудың басым бағыттарын баяндап берген болатынмын. Енді Үкіметтің осы стратегиялық мақсатқа қол жеткізетін нақты іс-шаралар жоспары болуға тиісті.
Әрине, Жолдауда алға қойылған маңызды міндеттерді орындау үшін бізге іскер Үкімет қажет. «Қазақстан-2030» Стратегиясында мен дамуымыздың негізгі басымдылықтарының бірі ретінде ықшам әрі кәсіби Үкімет жасақтауды алға қойған едім. Қазір біз өтпелі кезеңді табыспен аяқтап, дамуымыздың жаңа сатысына қадам басқан кезде бұл міндеттің маңызы бұрынғыдан да арта түседі.
Сол себепті мен әкімшілік реформа жасау жөнінде бастама көтердім.
Германияның канцлері Отто фон Бисмарк 19-ғасырда айтқандай: «Қауқарсыз заңдар мен қарымды шенеуніктер арқылы елді басқару мүмкін болар-ау, алайда, қауқарсыз шенеуніктермен ешқандай заң да көмектесе алмайды».
Осы тұрғыда біз мемлекеттік басқаруды жаңартудың нақты жолдары мен оны одан әрі дамытудың іс-шараларын жасауымыз қажет.
* * *
Біз мемлекеттік қызметті тұтынушылардың мүдделері барынша ескерілетін мемлекеттік басқарудың сапалы жаңа моделін жасайтын боламыз. Мемлекеттік аппарат корпоративтік басқару, ашықтық және қоғам алдында есеп беру принциптерінің негізінде ең озық халықаралық тәжірибеге сүйене отырып жұмыс істеуі тиіс.
Менің наурыздағы Жолдауымнан кейін бұл бағытта маңызды құрылымдық өзгерістер жасалды.
Биылғы жылдың 1-шілдесінен бастап Ұлттық қор мен бюджет жаңа ереже бойынша жұмыс істеуде.
«Самұрық» қазақстандық холдингі» және «Қазына» тұрақты даму қоры» акционерлік қоғамдары құрылды. Олардың міндеті – мемлекеттік активтерді корпоративтік түрде басқарудың сапасын халықаралық деңгейге көтеру.
Тап осындай қағидаттар бойынша аграрлық секторда «ҚазАгро» холдинг компаниясын құру қажет.
Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар (ӘКП) құрылуда. Жуырда Қарағанды облысында әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияның ізашар жобасы ретінде «Сарыарқа» корпорациясы іске қосылды. Осы орайда биылғы жылдың соңына дейін еліміздің барлық аумақтарын қамтитын жеті Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация құрылуға тиіс.
Құрылымдық өзгерістердің мазмұны мен сапасына басты басымдылық берілуі керек.
Мемлекеттік басқаруды жаңарту мақсатында Үкіметке мынадай шараларды жүзеге асыруды тапсырамын.
Первое. Это совершенствование структуры государственных органов. Правительство должно сократить иерархию должностей на всех уровнях власти, исключив отдельные промежуточные звенья. Должна быть обеспечена комплексность в работе государственных органов при принятии управленческих решений.
Число политических госслужащих будет также сокращено.
Функциональный анализ с целью исключения дублирования функций между центральными государственными органами, подведомственными территориальными подразделениями и местными исполнительными органами, должен проводиться Правительством регулярно, а не от случая к случаю. По итогам такого анализа должны приниматься соответствующие решения по совершенствованию структуры государственных органов и сокращению государственного аппарата.
За министерствами должны быть закреплены функции по выработке политики и контролю за ее реализацией, принятию политических решений, нормотворческой деятельности, координации деятельности комитетов. В свою очередь, комитеты министерств должны самостоятельно заниматься реализацией политики и осуществлять контрольные и надзорные функции.
Для повышения регулирующих функций министерств и ведомств, акиматов должны быть усилены их полномочия и самостоятельность в принятии управленческих решений.
Необходимо определиться со статусом и полномочиями агентств, не входящих в состав Правительства, их ролью в системе государственного управления.
Второе. Увеличение зарплаты государственных служащих до уровня, сопоставимого с крупными казахстанскими частными компаниями, с привязкой ее к конкретным результатам труда.
В целях создания профессионального государственного аппарата и искоренения коррупции, единая система оплаты труда государственных органов претерпит серьезные изменения.
Должна быть внедрена система оценки качества работы государственных органов и каждого сотрудника, а заработная плата должна зависеть только от профессионализма и эффективности выполняемой работы государственного служащего.
По политическим государственным служащим необходимо разработать систему выплаты годовых бонусов на основе результатов рейтинговой оценки деятельности государственных органов. После формирования целостной системы усиления ответственности государственных служащих и оценки деятельности государственных органов, Правительство должно внести предложения по поэтапному повышению заработной платы до уровня, сопоставимого с частным сектором за счет сокращения государственного аппарата. Все деньги, которые будут получены за счет сокращения госаппарата, будут направлены на повышение заработной платы. По моим расчетам будут сокращены около 30 % госслужащих.
В составе фонда оплаты труда может формироваться специальный фонд для поощрения административных государственных служащих. Его необходимо использовать для премирования за высокие результаты работы и найма работников по контракту.
Третье. Достижение высокого качества государственных услуг.
Во всех государственных органах должны быть разработаны и внедрены отраслевые стандарты предоставления государственных услуг.
Поэтапно будут внедряться международные стандарты качества ИСО и принцип открытости работы государственных органов и подотчетности их обществу.
Каждый государственный орган должен иметь стратегический план своего развития, в котором будут отражены конкретные цели, задачи, пути их достижения, а также перспективы развития.
Для контроля за соблюдением стандартов оказания государственных услуг будет создана система внутреннего и внешнего аудита, в том числе путем систематического проведения социологических опросов населения и предпринимателей.
Повсеместное внедрение «электронного правительства» позволит обеспечить гражданам и организациям быстрый доступ к качественным государственным услугам.
Четвертое. Внедрение рейтинга деятельности государственных органов и новых подходов в бюджетном процессе.
В 2007 году будет внедрена система рейтинговой оценки деятельности центральных государственных органов и акиматов областей на регулярной основе. Это будет сделано в целях улучшения внутреннего администрирования рабочих процессов, повышения эффективности расходования бюджетных средств и обеспечения качества государственных услуг. Данная мера призвана стимулировать государственные органы к повышению эффективности своей деятельности.
В бюджетном планировании акцент будет смещен от жестких бюджетных ограничений к системе финансирования, ориентированной на конечный результат. Государственные, отраслевые, региональные и бюджетные программы должны иметь конкретные цели и индикаторы. Должна быть усилена ответственность первых руководителей и создана действенная система контроля за расходованием бюджетных средств и реализацией соответствующих программ. Кроме того, каждый государственный орган будет обязан сокращать административные расходы за счет повышения производительности своей деятельности.
Пятое. Повышение стабильности, устойчивости и управляемости государственного аппарата.
В центральных государственных органах должна быть введена высшая административная должность Статс-секретаря, назначаемого Главой государства, что должно обеспечить стабильность в работе их аппаратов.
Статс-секретарь будет курировать все внутренние дела госоргана, что позволит высшему руководству сосредоточиться на разработке политики и стратегических вопросах.
Будут внедрены механизмы оценки работы административных государственных служащих, а также разработан механизм их ротации между центром и регионами.
Шестое. Снижение коррупции. Все вышеперечисленные меры и сама логика административной реформы направлены на борьбу с коррупцией.
Мы продолжим работу по сокращению административных барьеров, бюрократической «волокиты» и чрезмерного количества проверок.
Будет усилена защита интересов малого и среднего бизнеса как при введении норм государственного регулирования, так и при их реализации.
Работа по передаче непрофильных активов и несвойственных государству функций в конкурентную среду должна быть завершена до конца 2006 года.
Для сокращения теневой экономики, мы приняли Закон «Об амнистии в связи с легализацией имущества». Люди должны быть уверены в соблюдении конфиденциальности. Я, как Глава государства, гарантирую это. Подтверждение тому – опыт прошлой легализации капитала. Прошу Парламент внести изменения в Закон «Об амнистии в связи с легализацией имущества» для усиления вопроса конфиденциальности и продления срока проведения акции по легализации до 1 апреля 2007 года.
Седьмое. Формирование и укрепление позитивного имиджа государственной службы.
Нередко складывается впечатление, что демонизация или осмеяние чиновничества становится чуть ли не признаком хорошего тона. Между тем, благодаря труду и государственных служащих были достигнуты результаты, которыми гордится сегодня Казахстан. Десятки тысяч госслужащих на всех уровнях честно выполняют свой долг, но, в поле зрения СМИ, общественности в основном попадают примеры совершенно иного рода.
Если же относиться к государству как к большой корпорации, то вполне очевидно, что деловая репутация ее менеджеров – это самый важный капитал. Мы должны воспитывать корпус госслужащих на лучших примерах высокопрофессионального, патриотичного, добросовестного несения государственной службы на средних, низовых уровнях, популяризировать и показывать их обществу. Полагаю, Правительство должно принять соответствующие меры в этом направлении.
Это основные направления административной реформы. В ближайшие дни я подпишу Распоряжение об утверждении Плана мероприятий по ее реализации, который потребует достаточно больших изменений в законодательстве.
Кроме того, рабочей группе по административной реформе поручаю до конца текущего года выработать и внести предложения по реформированию правоохранительной системы и бюджетной сферы, в первую очередь, образования и здравоохранения по таким же принципам, как и модернизации административной системы.
Успех в осуществлении административной реформы зависит от слаженности в деятельности всех ветвей власти.
Я призываю вас проявить активность в работе по совершенствованию законодательной базы административной реформы.
* * *
Қазақстанның өз дамуының жаңа кезеңіне аяқ басу логикасы мемлекеттік басқаруды, саяси жүйені, бәлкім, елдің Конституциясын мұқият зерделеу мақсатында тиісті реформалар жүргізуді талап етеді.
Түптеп келгенде, біз еліміздің саяси және мемлекеттік құрылымының ұтымды моделін жүзеге асыруға тиіспіз.
Демократиялық реформалар бағдарламасын әзірлеу мен нақтылау жөніндегі мемлекеттік комиссияның қызметі де нақ осыған бағытталған.
Мемлекеттік басқаруды жаңарту, саяси реформаларды жүргізу біздің қоғамымыздың топтасуына, Қазақстанның әлемдік қауымдастық алдындағы беделі мен абыройын өсіре түсуге жәрдемдесетіні сөзсіз.
Бұл Қазақстанның халықаралық саясаттың, өркениеттер арасындағы диалогтың, Орталық Азия өңіріндегі тұрақтылық пен ықпалдастықтың бірден бір орталығына айналуына мүмкіндік береді.
Қазақстанның Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының Төрағасы ретінде сайлануы бұл беделді ұйымның - қазіргі заманның басты қатерлері мен уақыт сынына қарсы серпінді де сенімді жауап беруіне мүмкіндік беретініне кәміл сенемін.
Сонымен қатар, халықаралық терроризм мен діни экстремизмге қарсы тұратын басты құралдар ретінде толеранттылық, конфессиялар мен ұлтаралық келісім проблемаларын барынша терең зерттеудің де маңызы арта түспек.
Құрметті депутаттар!
Сіздердің құзырларыңызға елімізді одан әрі дамытуға қажетті заң жобалары ұсынылып отыр. Әлемдік қауымдастықтан өзіміздің лайықты орнымызды алу үшін біз әрдайым ілгері басып, ілкімді жұмыс істеуге тиістіміз. Сіздерге жүктеліп отырған жауапкершіліктің жүгі де аз емес, құрметті депутаттар.
Осы орайда Мен сіздерді алға қойған биік мақсаттарға қол жеткізуіміз үшін және Қазақстанның одан әрі өркендеуі жолында жауапкершілікпен жемісті жұмыс істеуге шақырамын.
Назарларыңызға рахмет!
Астана, 1 сентября 2006 года.