Депутаттық сауал
Құрметті Мәди Тоқешұлы!
Барлығы білетіндей, Мемлекет салық органы атынан салық төлеушіден өзінің салық міндеттемесін толық көлемде орындауды, ал салық міндеттемесі орындалмаған немесе тиісінше орындалмаған жағдайда оны қамтамасыз ету тәсілдерін және мәжбүрлеп орындау шараларын қолдануды талап етуге құқылы.
Салық кодексінің 166-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында ақшалай есеп айырысулар үлгілері Мемлекеттік тізілімге енгізілген деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-кассалық машиналарды міндетті түрде қолдана отырып жүргізіледі.
Осылайша, ақшалай есеп айырысуларды пайдалана отырып, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырған барлық заңды немесе жеке тұлғалар деректерді беру функциясы бар бақылау-касса машинасының чегін беруге міндетті, бұған "жалпыға ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде"тіркелген тұлғалар кірмейді.
Салық кодексінің 167-бабына сәйкес деректерді беру функциясы бар бақылау кассалық машиналарын қою мемлекеттік қызмет көрсету шеңберінде фискалдық деректер операторларының (Қазақтелеком, Транстелеком, KazTransCom, Кар-тел ЖШС) мәліметтері бойынша ғана жүзеге асырылады.
Алайда, операторлардың бірі арқылы деректерді беру функциясы бар бақылау-кассалық машинаны тіркегеннен кейін салық төлеушілер чектер мен Z-есептер бойынша деректерді МКК ақпараттық жүйесіне беруді жүзеге асыруы үшін осы операторға Абоненттік төлем төлеуге міндетті.
Сонымен қатар, Салық кодексінде де, фискалдық деректер операторларының қызметін реттейтін басқа да құқықтық актілерде де Салық кодексінде бекітілген бұл функцияларды олар ай сайын бақылау-кассалық машинаны тіркеген адам төлейтін өтеулі негізде жүзеге асыратыны жазылмаған.
Бұл ретте, осы функциялар үшін төлем ай сайын шамамен 1 500 теңгені құрайды және төлем жасалмаған жағдайда фискалдық деректер операторы Абоненттік төлем бойынша берешек өтелгенге дейін бақылау-касса машинасының жұмысын блоктайды.
2020 жылдың деректері бойынша БКМ-нің 710 мың пайдаланушысынан 1 күнтізбелік ай үшін абоненттік төлем бойынша фискалдық деректер операторларының кірістері 1 млрд. теңгеден асады.
Бұл Абоненттік төлем жасырын салық сипатына ие екенін атап өткім келеді, оны төлемеу фискалдық чек беру түрінде өзінің салық міндеттемелерін толық орындауға мүмкіндік бермейді.
Өз кезегінде салықтарды төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамау Салық төлеушілерді әкімшілік жауапкершілікке тартуға дейін фискалдық орган тарапынан мәжбүрлеп өндіріп алу тәсілдері мен шараларын қолдануға әкеп соғуы мүмкін.
Болашақта салық кодексінің 171-бабына сәйкес фискалдық деректер операторлары ақшалай есеп айырысулар туралы мәліметтерді қабылдауға, сақтауға және беруге жауапты, тиісінше, олар салық құпиясын құрайтын мәліметтерге ие және Біз бәріміз "Дербес деректер және оларды қорғау туралы"заңмен қорғалған деп есептеген салық төлеушілердің дербес деректерін одан да көп айтады.
Мұның бәрі құқықтық тұрғыдан қаншалықты заңды?
Сонымен қатар, Қаржы министрлігінде "электрондық қаржы орталығы"АҚ, "Ақпараттық-есепке алу орталығы" АҚ сияқты ведомстволық бағынысты ұйымдар бар екенін атап өткім келеді, олар озық цифрлық технологияларды пайдалана отырып, мемлекеттік қызметтердің ашықтығы мен қолжетімділігін және мемлекеттік органдардың функцияларын тиімді іске асыруды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік қаржы саласындағы үздік IT шешімдерді дамытуы тиіс.
Мемлекет басшысы қоғамның сұраныстарына сәйкес келетін, тиімді және әділ Мемлекеттік басқарудың жаңа моделін құру қажеттігін бірнеше рет атап өтті.
Осыған байланысты, кәсіпкерлерге қаржылық жүктемені азайту, олардың дербес деректерін қорғау мақсатында Қаржы министрлігінен салық төлеушілердің бақылау-кассалық машиналарының деректерін қабылдау, сақтау және фискалдық органға беру жөніндегі мемлекеттік қызметті өзінің ведомстволық бағынысты ұйымдарына беру мүмкіндігін қарауды сұраймын.
Сондай-ақ ведомстволық бағынысты ұйымдарды тиімсіз қаржыландырудан бас тарту және мемлекеттің бюджет қаражатын үнемдеу үшін кейбір мемлекеттік деректерді иесіздендіру және монетизациялау арқылы олардың толық өзін-өзі қамтамасыз етуіне көшу.
Құрметпен, Депутаттар
Е. Стамбеков
И. Смирнова
