Korespondencja z Kazachstanu

5 października 2021 r.

Pamiętna wizyta

„Kazachstanie, niech cię Pan Bóg błogosławi i zachowa na wieki!” - takimi słowami zakończył swoją wizytę państwową w Kazachstanie we wrześniu 2001 r. papież Jan Paweł II.

Dokładnie 20 lat temu, w dniach 22-25 września 2001 r., w historii młodego niepodległego Kazachstanu miało miejsce wyjątkowe wydarzenie: na osobiste zaproszenie prezydenta Kazachstanu Elbasy Nursułtana Nazarbajewa - kraj z oficjalną wizytą odwiedził Jan Paweł II. Był to jeden z najjaśniejszych momentów w mojej karierze dyplomatycznej, wspomnienia którego są wciąż żywe.

W tym czasie pełniłam funkcję naczelnika wydziału Europy Zachodniej departamentu współpracy dwustronnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych Kazachstanu. Zdając sobie sprawę z historycznego znaczenia wizyty, cały wydział ze szczególną starannością i odpowiedzialnością podchodził do jej organizacji.

„Dziś Kościół katolicki aktywnie odbudowuje swoją tradycyjną misję: budowane są świątynie, otwierane są nowe parafie. Jego troski w sprawach pokoju, oświaty i dobroczynności są ogromne. Katolicy, podobnie jak przedstawiciele innych religii, dążą do wzmocnienia jedności i zgody całego narodu Kazachstanu” - takimi słowami prezydent Nazarbajew powitał dostojnego gościa na stołecznym lotnisku. 

Z kolei papież tuż po zejściu z pokładu samolotu ze wzruszeniem pocałował ziemię kazachską - ziemię wieloetnicznego kraju o wielowiekowych i różnorodnych tradycjach duchowych i kulturowych.

Wizyta Jana Pawła II w Kazachstanie była wydarzeniem historycznym nie tylko dla katolików z Kazachstanu, ale dla całego kraju. Kazachstan, będąc pomostem między Europą a Azją, od czasów starożytnych był miejscem, w którym spotykały się różne wyznania.

Od pierwszego dnia niepodległości Kazachstan rozwijał globalny dialog międzywyznaniowy jako jeden z kluczowych priorytetów państwa. Na tę najważniejszą kwestię zwracają szczególną uwagę zarówno pierwszy prezydent Nazarbajew, jak i obecny prezydent Kasym-Żomart Tokajew, który będąc wówczas na stanowisku przewodniczącego senatu stał na czele Sekretariatu Zjazdu Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych.

„To właśnie dzięki pokojowi, porozumieniu międzynarodowościowemu i międzywyznaniowemu udało się nam pozbyć najcięższego dziedzictwa reżimu, który tłumił nie tylko wolności gospodarcze i polityczne, ale także duchowe” - podkreślił Elbasy podczas wizyty papieża.

Program wizyty Ojca Świętego w stolicy Kazachstanu rozpoczął się od złożenia wieńca pod pomnikiem ofiar reżimu totalitarnego. Następnie Jan Paweł II odprawił Mszę św. na pl. Matki Ojczyzny, gdzie zgromadzili się nie tylko mieszkańcy naszego kraju, ale także pielgrzymi z różnych stron świata. Następnie Jego Świątobliwość odwiedził Nuncjaturę Apostolską. Papież spotkał się ze studentami Eurazjatyckiego Uniwersytetu Narodowego im. Lwa Gumilowa, odpowiedział na ich pytania oraz skierował do nich dobre słowa na pożegnanie.

„Cieszę się, że miałem okazję spotkać się z wami, potomkami szlachetnego narodu Kazachstanu, dumnych ze swojej niezłomnej żądzy wolności, nieograniczonej jak te stepy, na których się urodziliście. Macie za sobą różne ścieżki życia, niepozbawione cierpienia. Siedzicie tutaj, obok siebie i czujecie się przyjaciółmi - nie dlatego, że zapomnieliście o tym złu, które miało miejsce w waszej historii, ale dlatego, że słusznie jesteście bardziej zainteresowani dobrem, które możecie wspólnie budować” - zwrócił się Jan Paweł II do kazachstańskiej młodzieży.

Następnie odprawił Mszę w kościele katedralnym i spotkał się z przedstawicielami kultury i nauki w stołecznej sali kongresowej.

Jego Świątobliwość odwiedził nasz kraj w trudnym momencie dla całego świata - półtora tygodnia przed wizytą, w dniu 11 września 2001 r. w Nowym Jorku doszło do największego zamachu terrorystycznego. W związku z tym papież zaapelował do wierzących chrześcijan i muzułmanów o budowanie cywilizacji przyjaźni i miłości, a nie przemocy. Bardzo symboliczne jest to, że takie przemówienie pochodziło z ziemi kazachskiej, gdzie panuje pokój i wzajemne zrozumienie między przedstawicielami różnych wyznań. Potwierdzeniem tego jest zbliżające się XIX posiedzenie Sekretariatu Zjazdu Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych, które odbędzie się w Nur-Sułtanie pod przewodnictwem przewodniczącego senatu Parlamentu Republiki Kazachstanu Maulena Aszymbajewa, który obecnie stoi na czele Sekretariatu Zjazdu Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych.

Po raz pierwszy zjazd został zwołany w dniach 23-24 września 2003 r. z inicjatywy prezydenta Nazarbajewa. Podczas jego wizyty w Watykanie przedstawiciele Kościoła katolickiego byli jednymi z pierwszych, którzy poparli ideę przeprowadzenia zjazdu. Co ważne, pierwsza nagroda Zjazdu Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych została przyznana właśnie Papieskiej Radzie Watykanu ds. Dialogu Międzyreligijnego: w ten sposób Elbasy podkreślił szczególną rolę Stolicy Apostolskiej w organizacji i przeprowadzeniu zjazdu.

Katolicyzm na terenie Kazachstanu ma swoje korzenie, ponieważ ważną rolę w pojawieniu się w regionie religii chrześcijańskiej odegrał Wielki Jedwabny Szlak.

17 października 1992 r. Republika Kazachstanu nawiązała relacje dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską. Sześć lat później został podpisany konkordat - umowa w sprawie stosunków pomiędzy Kazachstanem i Watykanem. W tym samym roku w Karagandzie powstała pierwsza katolicka uczelnia wyższa - seminarium duchowne „Maryja Matka Kościoła”.

Obecnie w wielu miastach kraju funkcjonują parafie katolickie. Największy w kraju kościół katolicki - katedra Najświętszej Maryi Panny Fatimskiej - znajduje się w Karagandzie. W 2003 r. władze miasta, odpowiadając na prośbę diecezji karagandyjskiej, przeznaczyły teren pod budowę nowej katedry. W maju 2003 r. sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Angelo Sodano poświęcił teren oraz kamień węgielny pod budowę katedry.

Historia nakazała tak, aby terytorium Kazachstanu zawsze było miejscem, w którym w atmosferze pokoju i szacunku współistnieją przedstawiciele różnych wyznań, w tym katolicy. W warunkach niepodległego Kazachstanu decydującym czynnikiem rozwoju harmonii, tolerancji i duchowości stała się polityka pierwszego prezydenta Republiki Kazachstanu. Uznaniem tej mądrej i wizjonerskiej polityki stała się wizyta papieża Jana Pawła II w naszym kraju.

Wizyta ta odegrała znaczącą rolę w dalszym umacnianiu dialogu międzywyznaniowego, a także rozwijaniu owocnego partnerstwa między Kazachstanem i Watykanem.

Autor: Aigul Kuspan, przewodnicząca Komisji Spraw Międzynarodowych, Obrony i Bezpieczeństwa Mażylisu Parlamentu Republiki Kazachstanu.